Powstanie warszawskie 1 sierpnia 1944

76 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

Nie ma chyba bardziej symbolicznej i znanej daty w historii Warszawy niż 1 sierpnia. To właśnie 76 lat temu rozpoczęło się jedna z najbardziej krwawych i heroicznych walk, która trwała 63 dni (pierwotnie zakładano, że będzie trwać kilka dni). Do walki stanęło około 30 tys. żołnierzy Armii Krajowej, a tylko około 10% walczących było uzbrojonych. Powstańcy mieli stawić czoło w pełni uzbrojonych około 20 tys. armii niemieckich żołnierzy. Warto przybliżyć historię Powstania, by oprócz tej pamiętnej daty rozpoczęcia móc odtworzyć jego przebieg.

Historia Powstania Warszawskiego

Losy Powstania Warszawskiego wiążą się z 1943, kiedy to z rozkazu dowódcy AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego przystąpiono do akcji Burza, która miała na celu walkę z okupantem niemieckim poprzez zbrojne powstania i wzmożoną dywersję.[1]

Oficjalnie przyjęto, że Powstanie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17.00, o tak zwanej godzinie „W” (W jak wolność). Jednak tego dnia, kilka godzin wcześniej na Żoliborzu nieopodal Placu Willsona rozpoczęły się pierwsze walki. 2 sierpnia udaje się Powstańcom opanować strategiczne miejsca między innymi na Starym Mieście, Czerniakowie, Powiślu oraz Śródmieściu.

Kolejną znaczącą datą jest 5 sierpnia, tak zwana „czarna sobota”. Jest to najtragiczniejsze wydarzenie związane z Wolą, gdzie dokonano okrutnych mordów ludności cywilnej, gdzie zginęło 40-65 tys. ludności cywilnej (tzw. „rzeź Woli”) [2]

20 sierpnia Powstańcom udaje się zdobyć budynek tzw. PAST-y, miejsce strategiczne dla Niemców, ze względu na mieszczącą się tam centralę telefoniczną. Zdobycie budynku przy Zielnej 37 uważane jest za jeden z największych sukcesów Powstania.

Przeciągające się walki i brak oczekiwanego wsparcia ze Wschodu umacniał Niemców. 1 i 2 września nastąpił szturm Niemców na Stare Miasto, a Powstańcy zmuszeni byli do ucieczki kanałami na Żoliborz i do Śródmieścia. Przez niemieckie czołgi została zniszczona Kolumna Zygmunta, Stare Miasto zostało zdobyte przez Hitlerowców. Pomocy próbowali udzielić też Amerykanie, dokonując zrzutu broni, żywności, leków. Niestety nieskutecznie. Tylko około 20% „zrzutów” dostało się w „polskie ręce”

Po wyczerpującej walce 2 października Powstanie upada. W Ożarowie zostaje podpisany „Akt o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie”. Powstańcy zostali uznani za jeńców wojennych, a ludność cywilna miała być chroniona. Tak się niestety nie stało. Ludność cywilna zmuszona była do opuszczenia miasta, część trafiła do obozów koncentracyjnych, niektórzy do obozów pracy, jeszcze inni wywiezieni na przymusowe roboty.

Zniszczenie Warszawy

„Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy”[3] – tak prawdopodobnie brzmiał rozkaz wydany przez Hitlera Himmlerowi. Kapitulacja Powstania nie zastopowała Niemców i pomimo i tak dużych zniszczeń Warszawa miała zostać doszczętnie zniszczona. Powojenną Warszawę najlepiej obrazuje powstały krótkometrażowy film „Miasto Ruin”, przedstawiający z perspektywy lotu ptaka zrujnowane Miasto. Film od 2010 roku można obejrzeć w Muzeum Powstania Warszawskiego.

Miejsca upamiętniające Powstanie Warszawskie

• Pomnik Małego Powstańca – znajduje się przy ulicy Podwale, stanowi upamiętnienie najmłodszych walczących w Powstaniu
• Pomnik Bohaterów Powstania – pomnik ku czci bohaterów powstania warszawskiego zlokalizowany na wschodniej stronie placu Krasińskich w Warszawie.
• Muzeum Powstania Warszawskiego – Przy ulicy Grzybowskiej 79 mieści się otwarte w przeddzień rocznicy Powstania w 2004 roku muzeum, oddające hołd powstańcom i obrazujące chwile z 1944 roku.